Kiedy zgłosić się na pierwsze USG w ciąży?

Na pierwsze USG w ciąży należy przyjść wtedy, kiedy doszło do zatrzymania miesiączki (od pierwszego dnia ostatniej miesiączki upłynęło co najmniej 6 tygodni, można na wszelki wypadek dodać 3–5 dni ze względu na to, że zapłodnienie mogło nastąpić kilka dni po owulacji) i/lub test ciążowy wyszedł pozytywny.

Jak przygotować się do badania USG ciąży?

Badanie USG ciąży nie wymaga specjalnego przygotowania. We wczesnej ciąży pacjentka powinna zadbać jedynie o opróżnienie pęcherza moczowego przed badaniem (badanie przezpochwowe).
Badanie USG kobiety ciężarnej jest praktycznie bezbolesne i trwa około 15-20 minut, wyjątkiem jest badanie połówkowe, które może trwać 30-45 minut. 

Do badania USG 11–13+6 tyg., 18-22 tyg., 28-32 tyg. (badanie przezbrzuszne) najlepiej przyjść z pełnym pęcherzem i nie stosować kremów i balsamów na skórę brzucha 3 dni przed badaniem.

Badanie ultrasonograficzne przed 10 tygodniem ciąży

Badanie ultrasonograficzne w tym okresie ciąży powinno być wykonywane sondą dopochwową. Celem badania ultrasonograficznego przed 10. tygodniem ciąży jest:

1. Uwidocznienie i lokalizacja jaja płodowego – potwierdzenie obecności ciąży wewnątrzmacicznej i wykluczenie ciąży ektopowej
2. Ocena obecności pęcherzyka ciążowego – pomiar pęcherzyka ciążowego (GS – średnia z 3 wymiarów), położenie w jamie macicy, liczbę pęcherzyków ciążowych i ich kształtu (okrągły, spłaszczony, regularność zarysów)
3. Ocena obecności zarodka – obecność (tak/nie), pomiar CRL, obecności czynności serca FHR (przy CRL powyżej 6 mm – określenie wieku ciążowego)
4. Ocena liczby zarodków, kosmówek i owodni
5. Ocena pęcherzyka żółtkowego – (Yolk Sac – YS) – obecność YS (tak/nie), opis ewentualnych nieprawidłowości YS (kształt, echogeniczność),
6. Ocena narządu rodnego – macicy wraz z szyjką (kształt regularny, nieregularny), budowa (prawidłowa, nieprawidłowa – wady, mięśniaki), wielkość (prawidłowa, powiększona), lokalizacja i budowa przydatków.

Badanie ultrasonograficzne pomiędzy 11–13⁺⁶ tygodniem ciąży

Celem badania ultrasonograficznego wykonywanego pomiędzy 11-13⁺⁶ tygodniem ciąży jest wstępna ocena anatomii płodu oraz markerów aberracji chromosomowych. Każda nieprawidłowość bądź wątpliwość w badaniu pomiędzy 11-13⁺⁶ tygodniu ciąży powinna stanowić wskazanie do badania płodu w ośrodku referencyjnym.

Badanie USG może być wykonane wyłącznie przez lekarzy posiadających certyfikat FMF (Fetal Medicine Foundation)

Podstawowe badanie obejmuje:

1. Szczegółową ocenę struktury jaja płodowego obejmuje następujące elementy:
   a) liczba pęcherzyków ciążowych i płodów w jamie macicy
   b) ocena czynności serca płodu (FHR)
   c) pomiary biometryczne: długość ciemieniowo-siedzeniowa (CRL), wymiar dwuciemieniowy (BPD)
   d) ocena anatomii płodu:
   – czaszka – kształt, sierp mózgu, sploty naczyniówkowe komór bocznych,
   – ściany powłok jamy brzusznej
   – uwidocznienie przyczepu pępowiny,
   – żołądek,
   – serce płodu
   – lokalizacja, oś i czynność serca,
   – pęcherz moczowy,
   – kręgosłup,
   – kończyny górne i dolne,
   – ocena kosmówkowości w ciąży mnogiej,

2. Ocenę ryzyka wystąpienia najczęstszych aberracji chromosomowych (trisomii 13, 18, 21) przy długości ciemieniowo-siedzeniowej płodu (CRL) 4584 mm. Wśród markerów ultrasonograficznych wyróżnia się:
   a) Czynność serca płodu (FHR – Fetal Heart Rate)
   b) Przezierność karku płodu (NT – Nuchal Translucency)

Badanie USG I trymestru ma dokładność 70-80 proc. Po zestawieniu go z testem PAPP–A (nazywanym testem podwójnym) dokładność wzrasta do 92–95 proc.

Badanie krwi – tzw. test PAPP-A (test podwójny) polega na pobraniu małej ilości krwi matki, w której oznacza się białko ciążowe A (PAPP-A) i wolną podjednostkę beta gonadotropiny kosmówkowej (fbeta-HCG), oraz oznaczeniu parametrów ultrasonograficznych płodu (przezierności karkowej). Jest testem odpowiednim dla pacjentek w każdym wieku. Służy głównie jako badanie przesiewowe w kierunku zespołu Downa, Edwardsa i Patau u płodu.
Na podstawie jego wyniku zostaje wyodrębniona grupa kobiet ciężarnych, u których ryzyko abberacji chromosomowych jest podwyższone i którym zaleca się wykonanie dalszych badań diagnostycznych np. amniopunkcji.

Badanie USG wykonywane wyłącznie przez lekarzy posiadających certyfikat FMF.

Badaniem przesiewowym rekomendowanym każdej ciężarnej wg zaleceń PTGiP oraz FMF jest test podwójny(„PAPP-A”)

Badanie ultrasonograficzne w 18–22. oraz 28–32 tygodniu ciąży – ocena rozwoju płodu

Celem badania ultrasonograficznego w 18-22. oraz 28-32. tygodniu ciąży jest szczegółowa ocena narządów płodu pod kątem występowania wad wrodzonych (ocena „anatomii płodu”). Ponadto badanie ma na celu określenie przybliżonej masy płodu i wieku ciążowego (jeśli nie był określony w I trymestrze ciąży), na podstawie parametrów biometrycznych.

Biometria – określenie szacunkowej masy płodu i wieku ciążowego – pomiar na podstawie parametrów biometrycznych:
– wymiaru dwuciemieniowego główki płodu (BPD – Bi- Parietal Diameter),
– obwodu główki płodu (HC – Head Circumference),
– obwodu brzucha płodu (AC – Abdominal Circumference)
– długości kości udowej (FL – Femur Length),
– opcjonalnie długości kości ramiennej (HL – Humerus Length)
– wymiaru poprzecznego móżdżku (TCD – Transverse Cerebellar Diameter).

Jakość obrazu USG płodu w technice tradycyjnej 2D (skala szarości), a także w technice trójwymiarowej 3D/4D zależna jest od wielu czynników, m.in.:

• ułożenia płodu
• wieku ciążowego
• ilości wód płodowych
• indywidualnej przezierności tkanek dla ultradźwięków (ilość tkanki tłuszczowej,
• właściwości tkanki łącznej)

 
W/w czynniki wpływają na tzw. warunki techniczne badania, od których zależy jakość wizualizacji, jak również czas badania.